Co to jest witraż?

28 wrzesień 2010 Napisał  

Video

Malowanie witrażu do Wilna Paweł Przyrowski

 Co to jest witraż?

Wiemy? Wiemy! Ale czy na pewno?

 

W polskiej Wikipedii jest taka definicja:

Witraż - ozdobne wypełnienie okna, wykonane z kawałków kolorowego szkła wprawianych w ołowiane ramki, stosowane głównie w kościołach. Ramki stanowią kontur rysunku, kreskowanie na szkle lub malowanie na nim przeźroczystymi farbami podkreśla charakterystyczne elementy (głowę, oczy, ręce, fałdowanie szat, cieniowanie figur itp.).

Malowanie na szkle przeźroczystymi farbami jako sposób powstawania witrażu? Oj chyba nie wszyscy wiemy czym jest witraż!

 

W angielskiej Wikipedii jest nieco inaczej. Termin "stained glass" (poplamione szkło) jest używany w dwóch znaczeniach:

  • kolorowe szkło - surowiec do wykonywania witraży (otrzymywane w hutach poprzez dodawanie związków metali, póżniej przrabiane przez rzemieślnika na okna witrażowe),
  • wyrób z kolorowego szkła stosowany tradycyjnie w kościołach i reprezentacyjnych budynkach

 

Wyroby zaś, czyli okna witrażowe, są definiowane jako powstałe:

  • z małych kawałków szkła tworzących wzory lub rysunki, łączonych tradycyjnie ołowianymi profilami, dla wzbogacenia całości często się używa malowania detali i żółtej emali.
  • ze szkła barwionego w pracowni witrażowej przez twórcę - techniką nakładania farb na powierzchnię i wtapiania kolorów w piecu
  • z cienkich szkieł malowanych każde po jednej stronie, a następnie składanych "plecami do siebie"  co daje możliwość uzyskania dodatkowych efektów widzianych z obydwu stron

 

Twórcy witrażu w Polsce spierają się czym jest prawdziwy witraż.

Spory te odzwierciedlają przytoczone powyżej definicje. Nie wiem jak w ojczyźnie witrażu, lecz w Polsce jedni uważają, iż malowanie szkieł to zbrodnia - zabijanie naturalnej urody szkła. Nie używają więc farb wcale, lub tylko tam gdzie jest to ich zdaniem niezbędne (np twarze postaci). Inni dokładnie na odwrót.

Drudzy, i my do nich się zaliczamy, uważają że malowanie witraża w zdecydowanej większości projektów znakomicie podnosi jego siłę wyrazu, dodaje mu głębi. Poniżej przykład kwatery przed malowaniem

witraz-niemalowany

i po malowaniu (jeszcze przed oprawieniem w ołów)

witraz-malowany

 

A oto gotowa kwatera witrażu:

witraze-sakralne-wilno03

Więcej zdjęc gotowych kwater witrażowych w kaplicy w Wilnie

Osobiście sądzę, że spór ten jest nieco sztuczny i wynika nie z pobudek artystycznych lecz bardziej z przyczyn ekonomicznych, a także braków warsztatowych niektórych współczesnych twórców. 

By dać pojęcie jak czasochłonne i wymagające jest to malowanie, zamieściliśmy krótki filmik powyżej Paweł Przyrowski maluje witraż do kaplicy akademickiej Uniwersytetu w Wilnie. Można zaobserwować specyficzną technikę malarską tzw. "malowanie światłem". Polega to na zamalowywaniu partii szkła i następnie usuwaniu farby - wpuszczaniu światła. Farba to tzw "tlenek" czyli tlenki metali zmieszane ze szkliwem. Po wypaleniu w temperaturze 600 stopni farba na trwale wiąże się ze szkłem.